ترانسمیتر ترکیب دو واژه TRANSFER+METER بوده و به معنی تجهیزی میباشد; که بتواند یک کمیت فیزیکی را اندازهگیری کرده (METERING) وآن را به مکانی دورتر مانند اتاق کنترل انتقال (TRANSFER) دهد; در هر دو حالت اندازهگیری و ارسال،سیگنالها استاندارد بوده و برای تجهیزاتی که در سیستم کنترلی قرار دارند قابلفهم میباشد; در نوع الکترونیکی، جریان ۲۰-۴ میلیآمپر و پروتکلهای صنعتی نظیر مد باس، بهعنوان بستر انتقال استفاده میشوند; نوعی دیگری از ترانسمیترها، ترانسمیترهای ایزوله هستند; که جهت تبدیل انواع سیگنالهای آنالوگ با دقت و کیفیت عالی به کار میرود; اساس کار و ساختمان ترانسمیترهای ایزوله، همانند ترانسمیترهای معمولی بوده و تنها تفاوت آنها در وجود مدارهایی برای ایزوله کردن تغذیه ، ورودیها و خروجیها میباشد; معمولاً از ترانسمیترهای ایزوله در صنایع حساس استفاده میشود.
ترانسمیترها از سه قسمت اصلی مدار اندازهگیر و محاسبهگر، مبدل(ترنسدیوسر) و تقویتکننده تشکیل میشود; برای کالیبره کردن ترانسمیتر ها با اعمال ورودیهای مشخص،خروجی مطابق جداول ارائهشده از سوی سازنده تجهیز، قابل تنظیم میباشد; دو راه برای کالیبره ترانسمیترهای الکتریکی وجود دارد:
با استفاده از پتانسیومترهای Zero و Span که روی تجهیز طراحی میشوند.
بااتصال تجهیز به رایانه و کالیبره از طریق نرمافزار داخلی تجهیز.
روی اغلب ترنسدیوسرها دو پیچ تنظیم ( پتانسیومتر) با عنوان Zero و Span قرار دارد; Zero وظیفه تنظیم نقطه صفر و Span وظیفه تنظیم زاویه شیب خروجی ترنسدیوسر را دارد;
در اینجا بهعنوانمثال کالیبرهی تجهیزی با ورودی ۵-۰ آمپر و خروجی جریان ۲۰-۴ میلیآمپر شرح داده میشود، کالیبره دیگر تجهیزات نیز به همین صورت میباشد:
ابتدا به ورودی دستگاه صفر آمپر را اعمال مینماییم.
پیچ Zero را آنقدر میچرخانیم تا خروجی۴ میلیآمپر شود.
در مرحله بعد جریان ۵ آمپر را اعمال میکنیم و پیچ Span را آنقدر میچرخانیم تا خروجی برابر ۲۰ میلیآمپر گردد.
مراحل ۱ تا ۳ را آنقدر انجام میدهیم تا دیگر نیازی به تنظیم Zero و Span نباشد.در مرحله آخر جریان ۲٫۵ آمپر را اعمال میکنیم و باید خروجی برابر ۱۲ میلیآمپر باشد. با اتمام این مرحله تجهیز، کالیبره و آماده اتصال در مدار میباشد.
ترانسمیتها مانند سنسورها اجزای یک پروسه صنعتی هستند; که کاربردهای فراوانی در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی، فولاد، سیمان، ریختهگری، داروسازی، مهندسی،پزشکی و بهطورکلی هر سیستمی که نیاز به اتوماسیون صنعتی دارد، پیدا نموده است; کاربرد عمده این تجهیزات در بررسی عملکرد سیستم و ارائه یک فیدبک به کنترلکننده مرکزی میباشد; که بدین ترتیب کنترلر متوجه وضعیت کارکرد سیستم خواهد شد .
علت حذف خروجی ۲۰-۰ میلیآمپر در ترانسمیترها
قطع شدن سیمها، یکی از بزرگترین مشکلاتی است; که در تابلوهای برق اتفاق میافتد. زمانی که به هر دلیلی سیم ورودی به ترانسمیترها قطع گردد، ترانسمیترهای ۲۰-۰ میلیآمپر، خروجی را صفر نمایش داده و کنترلر مرکزی متوجه قطعی سیم نمیشود; لذا در ترانسمیترهای جدید، از جریان ۲۰-۴ میلیآمپر در خروجی استفاده میکنند. در این ترانسمیترها با قطع شدن ورودی، خروجی حدود ۳٫۵ میلیآمپر میشود، که برای کنترلر قابلتشخیص است.
پرکاربردترین آنها عبارتاند از:
جریان: در کنترل جریان الکتروموتورها و مصرفکنندههای AC تکفاز و سه فاز مانند الکتروموتورها، پمپهای کف کش و لجن کش، دستگاههای سنگ خورد کن; مشابه آنها مورداستفاده قرار میگیرد; معمولاً به مبدلهای جریان حداکثر تا ۱۰ آمپر میتوان اعمال نمود; اعمال جریان بیش از این مقدار از طریق ترانسهای CT امکانپذیر است.
ولتاژ: معمولاً خروجی سنسورهایی در رنج میل ولت DC از طریق مبدلها به رنج استاندارد تبدیلشده; به تجهیزات موردنظر ارسال میگردد.
ترموکوپل: خروجی ترموکوپلها نیز معمولاً در رنج میلی ولت میباشد; از طریق مبدلهای ترموکوپل قابلتبدیل به رنج استاندارد میباشد; توجه نمایید که همه مبدلهای ولتاژ قابلیت اتصال ترموکوپل را ندارند.
مقاومت: در قرائت خطکشهای دیجیتال، ترانسمیترهای سطح و انواع مقاومتهای متغیر نظیر Positioner ها از این دسته از مبدلها استفاده میگردد.
RTD: RTD ها نوع خاصی از سنسورهای دما میباشند، که تغییر دما را با تغییر اهم در خروجی خود گزارش میدهند; PT100، PT1000 و CU10 از معروفترین سنسورهای این خانواده میباشند; توجه نمایید که همه مبدلهای مقاومت قابلیت اتصال RTD را ندارند.